بررسی تغییرات الگوی کشت و میزان استخراج منابع آب زیرزمینی با اعمال سیاست‌های کاهش مصرف آب در دشت ارزوئیه استان کرمان

با توجه به خشکسالی‌های متوالی در سال‌های اخیر در مناطق مرکزی و شرقی کشور و از جمله استان کرمان، آب مهمترین عامل محدودکننده توسعه اقتصادی و مهمترین نهاده کشاورزی است. از‌این‌رو مدیریت مصرف این منبع ارزشمند دارای اهمیت است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی واکنش و شبیه‌سازی رفتار کشاورزان (الگوی کشت) در برابر سیاست‌های کاهش مصرف آب در شهرستان ارزوئیه در استان کرمان است. این سیاستها شامل سیاست افزایش هزینه استخراج، کاهش دسترسی به منابع آب، کم‌آبیاری و سیاست‌های ترکیبی در غالب هشت سناریو بررسی شدند. برای این منظور از روش برنامه‌ریزی ریاضی مثبت جهت تعیین الگوی بهینه کشت برای هر سیاست استفاده شد. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق تکمیل 194 پرسشنامه و مصاحبه با کشاورزان و همچنین داده‌های سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان به‌دست آمد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که از میان سیاست‌های فوق، سیاست کم‌آبیاری و همچنین ترکیب آن با سیاست کاهش دسترسی به منابع آب، دارای بهترین نتایج بوده‌اند. با اعمال این سیاست، علیرغم کاهش 26 درصدی مصرف آب، سطح زیرکشت 56 درصد افزایش می‌یابد و بازده ناخالص تنها 16 درصد کاهش می‌یابد. با توجه به نتایج مطالعه، سیاست افزایش هزینه استخراج چندان تأثیرگذار نیست و تنها فشار به کشاورزان را افزایش می‌دهد، اما سیاست کم‌آبیاری به عنوان یک سیاست مؤثر توصیه می‌شود.